Manual labour or manual work is physical work done by humans, in contrast to labour by machines and working animals. It is most literally work done with the hands and, by figurative extension, it is work done with any of the muscles and bones of the human body. For most of human prehistory and history, manual labour and its close cousin, animal labour, have been the primary ways that physical work has been accomplished. Mechanisation and automation, which reduce the need for human and animal labour in production, have existed for centuries, but it was only starting in the 18th and 19th centuries that they began to significantly expand and to change human culture. To be implemented, they require that sufficient technology exist and that its capital costs be justified by the amount of future wages that they will obviate. Semi-automation is an alternative to worker displacement that combines human labour, automation, and computerisation to leverage the advantages of both man and machine.

ದೈಹಿಕ ಶ್ರಮವೆಂದರೆ ಜನರು ಮಾಡುವ ದೈಹಿಕ ಕೆಲಸ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಯಂತ್ರಗಳಿಂದ ಮತ್ತು ಕೆಲಸದ ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ ಮಾಡುವ ಕೆಲಸ. ಅಕ್ಷರಶಃ ಇದರ ಅರ್ಥ ಕೈಯಿಂದ ಮಾಡುವ ಕೆಲಸ, ಮತ್ತು ಸಾಂಕೇತಿಕ ವಿಸ್ತರಣೆಯಿಂದ ಇದರರ್ಥ ದೇಹದ ಯಾವುದೇ ಸ್ನಾಯುಗಳು ಮತ್ತು ಮೂಳೆಗಳಿಂದ ಮಾಡಲಾದ ಕೆಲಸ. ಮಾನವ ಪ್ರಾಗಿತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ಇತಿಹಾಸದ ಬಹುತೇಕ ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ದೈಹಿಕ ಶ್ರಮ ಮತ್ತು ಇದರ ನಿಕಟ ಒಡನಾಡಿಯಾದ ಪಶುಶ್ರಮವು ದೈಹಿಕ ಕೆಲಸವನ್ನು ನೆರವೇರಿಸಲು ಬಳಸಲಾದ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ವಿಧಾನಗಳಾಗಿವೆ. ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ಮಾನವ ಮತ್ತು ಪಶುಶ್ರಮದ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಕಡಿಮೆಮಾಡುವ ಯಾಂತ್ರೀಕರಣ ಮತ್ತು ಸ್ವಯಂಚಲನೀಕರಣಗಳು ಶತಮಾನಗಳಿಂದ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿವೆ, ಆದರೆ ಕೇವಲ ೧೮ನೇ ಮತ್ತು ೧೯ನೇ ಶತಮಾನಗಳಲ್ಲಿ ಶುರುವಾಗಿ ಇವು ಮಾನವ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯನ್ನು ಗಣನೀಯವಾಗಿ ವಿಸ್ತರಿಸಲು ಮತ್ತು ಬದಲಾಯಿಸಲು ಆರಂಭಿಸಿದವು. ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಲು, ಅವುಗಳಿಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವುದು ಮತ್ತು ಅದರ ಬಂಡವಾಳವೆಚ್ಚಗಳು ಅವುಗಳು ತಪ್ಪಿಸುವ ಭವಿಷ್ಯದ ವೇತನಗಳ ಪ್ರಮಾಣದಿಂದ ಸಮರ್ಥಿತವಾಗಿರಬೇಕಾದ ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ.